brood cover

Als je altijd zelfgebakken brood eet,
loop je een risico op jodium-tekort.

een aangesneden brood op een broodplank Het jodium dat is toegevoegd aan het zout waarmee bakkerijen brood bakken, is in Nederland de belangrijkste bron voor jodium. Maar gejodeerd keukenzout bevat veel minder jodium dan bakkerszout. Dus als je zelf brood bakt, zit er minder jodium in je brood. Dit effect wordt nog versterkt als je om andere (gezondheids-) overwegingen ook nog mínder zout in je brood doet.

Zelf brood bakken is gemakkelijk, snel, lekker en goedkoop. Het eenvoudigste recept staat hier.

Maar let wel op je jodium-inname. Daarover gaat dit artikel.


Achtergrond


Jodium-inname

Met gewone voeding krijg je in Nederland te weinig jodium binnen. Daarom wordt er jodium aan zout toegevoegd.
Er is een wettelijk maximum hoeveel zout bakkers in hun brood mogen doen (1,8% droge stof, wat neerkomt op 1,5% van de hoeveelheid meel), maar ze zijn niet verplicht daarvoor gejodeerd zout te gebruiken. Momenteel is het bij ambachtelijke bakkers in om zeezout te gebruiken, dat bevat soms wel iets meer jodium dan keukenzout, maar lang niet zoveel als bakkerszout.
Om genoeg jodium binnen te krijgen, moet je 6a7 boterhammen per dag eten als je brood van de bakker / uit de winkel hebt, aangenomen dat er bakkerszout in zit, en geen zeezout.

Er zit ook wel wat jodium in magere zeevis, schelpdieren, zeewier, eieren, kaas, melk, yoghurt, groente (afhankelijk van de grond waar de groente op geteeld is), maar dat is niet genoeg.
Zout in kant-en-klare levensmiddelen is meestal niet verrijkt met jodium, dus daar heb je niets aan.

Jodium-tekort

Een jodiumtekort leidt tot een tekort aan schildklierhormoon. Dit geeft op korte termijn klachten zoals moeheid en futloosheid, kouwelijkheid, traagheid van reacties en een vertraagde stofwisseling.
Andere klachten zijn moeheid, slaperigheid, gewichtstoename, haaruitval, obstipatie, stoornissen in de menstruatie en vruchtbaarheid, spierstijfheid, spierkrampen en gewrichtsklachten.

De ernstige ziektes (struma, krop) die optreden bij een jodium tekort komen in Nederland nauwelijks voor. Maar bij een matig tekort krijg je vage klachten als vermoeidheid en traagheid. Daarvan is niet aan te tonen dat het door een jodiumtekort komt. Er is niet betrouwbaar te meten of iemand een jodiumtekort heeft.
Jodium kan niet als voedingssupplement genomen worden (er zijn een paar middeltjes in omloop, maar het risico op overdosis of gezondheidscomplicaties is groot, juist bij mensen die van een jodium-tekort plotseling naar een hoge jodium-dosis gaan).

Hoeveel jodium heb je nodig?

ADH 150 a 200 microgram per dag voor een niet-zwangere volwassene.
MAX 600 microgram per dag voor een volwassene.

Om 150 microgram binnen te krijgen, zou je dus 7a8 gram jozo keukenzout per dag moeten gebruiken. Daar kom je normaal gesproken niet bij in de buurt.
Wat misschien realistisch is:

  • Een kwart door gebruik gejodeerd zout als je zelf kookt. Dat zou dan 2 gram zout zijn. Als je dat tenminste niet wegspoelt met het kookwater.
  • Een kwart in diverse voedingsmiddelen (zie verderop).
  • De helft in je brood.

Jodium in zout en zelfgebakken brood

Jodium in zout

Gewoon zout of zeezout (ON-gejodeerd)

"niet of nauwelijks"

Jozo keukenzout

21 miligram jodium per kg zout = 21 microgram jodium per gram zout

Jozo Bewust (voorheen Jozo light)

21 miligram jodium per kg zout = 21 microgram / gram
(bevat 70% kaliumzout en 30% natriumzout)

La Baleine zeezout

35mg/kg = 35 microgram / gram

LoSalt met kalium

50 miligram jodium per kg zout = 50 microgram / gram
(bevat 66% kaliumzout en 33% natriumzout)

Bakkerszout

50-65 mg/kg = 50-65 microgram / gram

verkrijgbaar bij sommige bakkerijen en molens

Broodzout

70-85 mg/kg = 70-85 microgram / gram

mag sinds 2009 niet meer gebruikt worden.


Jodium in zelfgebakken brood

Uitgaand van een zelfgebakken brood volgens dit recept: 500 gram meel resulteert in een brood van 700 gram.

soort zout #gram zout per brood #micro-gram jodium per brood #mcg per 100 gram voor 75 mcg eet je per dag

On-gejodeerd zout

10 (=2%)

20

3

bijna vier broden

On-gejodeerd zout

5 (=1%)

10

1,5

bijna acht broden

Jozo keukenzout of Jozo bewust

10 (=2%)

210

30

tenminste een / derde brood

Jozo keukenzout of Jozo bewust

5 (=1%)

105

15

bijna een heel brood

La Baleine

10 (=2%)

350

50

een / vijfde brood

La Baleine

5 (=1%)

175

25

bijna een half brood

LoSalt of Bakkers-zout

10 (=2%)

550

80

een / zevende brood

LoSalt of Bakkers-zout

5 (=1%)

225

40

een / derde brood

Overwegingen bij het kiezen van zout

Bakkerszout is moeilijk te krijgen voor de thuisbakker en bevat bovendien vaak al broodverbeteraars, die je juist wilt vermijden. Het is dus wel heel moeilijk zoveel brood te eten, dat je genoeg jodium binnenkrijgt!

We hebben het hier vooral over jodium. Maar er is meer te overwegen bij het kiezen van zout. Laat je daarbij niet in de war brengen door trendy termen als zeezout en Himalayazout. Zout is zout. Minder gerafineerd zout kan inderdaad wel sporen van nuttige mineralen bevatten, maar aangezien je zoutconsumptie zo-wie-zo maar een paar gram per dag is, hebben die sporen geen enkel effect.

Sommige zouten in de winkel bevatten minder natrium en meer kalium (ga voor tenminste twee/derde kalium). In de meeste gevallen is dat beter voor je bloeddruk. Als er dan ook nog genoeg jodium is toegevoegd, is dat dus een goede keuze.

Conclusie: de beste manier om minder natrium en toch voldoende jodium via zelfgebakken brood binnen te krijgen, is het gebruik van 10 gram LoSalt met jodium per brood.

Jodium in andere voeding

De informatie over hoeveel jodium in welke voeding zit, loopt nogal uiteen.
Van oudsher zat er veel jodium in zuivelproducten. Dat kwam door jodiumhoudende reinigingsmiddelen in de zuivelverwerkende industrie. Tegenwoordig worden andere sterilisatie-methodes gebruikt, en zijn zuivelproducten een minder betrouwbare bron voor jodium.
De hoeveelheid jodium in groente en zuivel varieert en is afhankelijk van de hoeveelheid jodium in de grond waarop de groente verbouwd wordt of de koe graast.

categorie voedsel microgram (mcg) per portie

Zeewier

Kelp

2000 mcg per eetlepel

Zeewier

Arame

730 mcg per eetlepel

Zeewier

Hiziki

780 mcg per eetlepel

Zeewier

Kombu

1450 mcg per 2 ½cm

Zeewier

Wakame

80 mcg per eetlepel

Zeewier

Sushi (vanwege het zeewier)

92 mcg per 100 gr

Vis-zeedier

Oesters

160 mcg per 100 gr

Vis-zeedier

Zalm uit blik

60 mcg per 100 gr

Vis-zeedier

Tonijn uit blik

10 mcg per 100 gr

Vis-zeedier

Gestoomde snapper

40 mcg per 100 gr

Zuivel

Ei

22-25 mcg/stuk

Zuivel

Melk

13 mcg per 100 ml

Zuivel

Joghurt (oude waardes)

tot 45 per 100 ml

Zuivel

Joghurt (nieuwe waardes)

7-15 mcg per 100 ml

Zuivel

Chocolade melk

20 mcg per 100 gr

Zuivel

IJs

21 mcg per 100 gr

Zuivel

Cheddar kaas

23 mcg per 100 gr

Vlees

Rundvlees, varkensvlees, lamsvlees

tot 1.5 mcg per 100 gr

Water

Kraanwater (verschilt sterk per plaats)

0.5-20.0 mcg per 100 gr

Groente-fruit

Appel, banaan, sinaasappel, etc

tot 0.5 mcg per 100 gr

Groente-fruit

Aardbeien

15 mcg/portie

Groente-fruit

Aardappels in de schil

60 mcg/stuk

Groente-fruit

Veenbessen (cranberries)

400 mcg per 100 gr

Groente-fruit

Witte bonen, zwarte-ogen bonen

32 mcg per portie (half kopje)



Bronnen en links

Bronnen (o.a.):

Website: www.voedingscentrum.nl
Website: www.nutritionaustralia.org/national/resource/iodine-facts
Website: www.bakkersinbedrijf.nl - Vakblad voor de ondernemende bakker
Artikel: Minder brood(zout) kan leiden tot jodiumtekort - Karin Lassche
Tweet: twitter.com/martijnkatan/status/1029802141886631936 - Martijn Katan




web statistics